Velayetin Değiştirilmesi , Kaldırılması Davası , Dava Süreci

Giriş

Velayet, çocuğun bakımı, eğitimi ve genel refahını sağlamak amacıyla ebeveynlere tanınan hukuki bir yetkidir. Ancak bazı durumlarda velayetin değiştirilmesi veya tamamen kaldırılması gerekebilir. Bu yazıda, velayetin değiştirilmesi ve kaldırılmasına ilişkin hukuki süreçleri, ilgili kanun maddelerini ve Yargıtay kararlarını ele alacağız.

Velayetin Değiştirilmesi Nedir?

Velayetin değiştirilmesi, mevcut velayet hakkının, çocuğun üstün yararı doğrultusunda diğer ebeveyne devredilmesi anlamına gelir. Türk Medeni Kanunu'nun 183 ve 336. maddeleri uyarınca, velayet hakkının hangi ebeveynde olacağı çocuğun refahı gözetilerek belirlenir.

Velayetin Değiştirilmesi İçin Gerekçeler

Velayeti elinde bulunduran ebeveynin çocuğun fiziksel ve ruhsal gelişimine zarar vermesi
Çocuğun ihmal edilmesi veya istismar edilmesi
Velayet sahibi ebeveynin şehir değiştirerek çocuğun eğitimini aksatması
Ebeveynin alkol, uyuşturucu veya kumar gibi zararlı alışkanlıklara sahip olması
Maddi yetersizlik veya sağlık sorunları nedeniyle çocuğun yeterli bakım alamaması

Velayet Davasında Çocuğun Fikri

Velayet davası görülürken çocuğun fikri, idrak etme gücüne sahip olduğu düşünülürse önem kazanır. Yargıtay Kararlarına göre çocuğun idrak etme yaşı 8’dir. Velayet davasına konu olan ve 8 yaşını geçmiş çocuğun çevresinde gelişen olayları kavrayabileceği ve bazı konulara aklının yetebileceği öngörülmüştür. Dolayısıyla mahkeme, velayet davasında çocuğun fikrini ve isteğini sorabilir; ancak son karar mahkemeye aittir. Çocuğun menfaati için gerekli görüldüğü takdirde çocuğun fikirlerinin zıttı bir karar verilebilir.

Velayetin Kaldırılması Nedir?

Velayetin kaldırılması, ebeveynin çocuğa velayet hakkını kullanamayacak derecede zarar vermesi veya ilgisiz olması nedeniyle velayet yetkisinin tamamen sona erdirilmesidir.

Türk Medeni Kanunu'nun 348. maddesine göre, aşağıdaki durumlar velayetin kaldırılmasına neden olabilir:

''Madde 348 - Çocuğun korunmasına ilişkin diğer önlemlerden sonuç alınamaz ya da bu önlemlerin yetersiz olacağı önceden anlaşılırsa, hâkim aşağıdaki hâllerde velâyetin kaldırılmasına karar verir:

1. (01.07.2005 tarihli ve 5378 sayılı Kanunun 38. maddesi ile değişik)1 Ana ve babanın deneyimsizliği, hastalığı, “ … ” I, başka bir yerde bulunması veya benzeri sebeplerden biriyle velayet görevini gereği gibi yerine getirememesi.

2. Ana ve babanın çocuğa yeterli ilgiyi göstermemesi veya ona karşı yükümlülüklerini ağır biçimde savsaklaması.

Velâyet ana ve babanın her ikisinden kaldırılırsa çocuğa bir vasi atanır.

Kararda aksi belirtilmedikçe, velâyetin kaldırılması mevcut ve doğacak bütün çocukları kapsar. ''

TMK md. 348'e göre örnek vermek gerekirse:

Ağır ihmal veya kötü muamele
Ebeveynin cezaevinde olması veya uzun süreli yokluğu
Ebeveynin akıl hastalığı veya ciddi sağlık problemleri nedeniyle velayet görevini yerine getirememesi
Çocuğun ciddi tehlike altında olması

Velayeti kaldırılan çocuk, mahkeme tarafından bir vasiye atanabilir ya da sosyal hizmet kurumlarının himayesine alınabilir.

Velayetin Değiştirilmesi ve Kaldırılmasına İlişkin Yargıtay Kararları

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi'nin 2017/2698 E. ve 2018/4321 K. sayılı kararı: Çocuğun velayetini elinde bulunduran annenin, eğitim ve bakım ihtiyacını karşılayamaması nedeniyle velayetin babaya verilmesine karar verilmiştir.

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi'nin 2019/6145 E. ve 2020/1832 K. sayılı kararı: Ebeveynin çocuğa fiziksel şiddet uyguladığının tespit edilmesi üzerine velayet tamamen kaldırılmış ve çocuk koruma altına alınmıştır.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi'nin 2021/4789 E. ve 2022/1523 K. sayılı kararı: Ebeveynin yurt dışına çıkıp çocuğu terk etmesi nedeniyle velayet hakkının kaldırılmasına karar verilmiştir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2016/1493 E. 2016/1077 K. sayılı kararı:

Tarafların müşterek çocukları 17.01.2014 doğumlu M...'nin velayeti davacı-karşı davalı babaya verilmiştir. Müşterek çocuğun anne yanında kalmasının çocuğun bedeni, fikri, ahlaki gelişmesine engel olacağı yönünde ciddi ve inandırıcı deliller bulunmadığı gibi, velayetin anneye verilmesi durumunda meydana gelebilecek çocuğa yönelik bir yakın tehlikenin varlığı da ispat edilmediği anlaşılmakla; yaşı nedeniyle anne bakım, sevgi ve şefkatine muhtaç çok küçük 17.01.2014 doğumlu M...'nin velayetinin yasanın amacına uygun olmayan bir gerekçeyle davacı-karşı davalı babaya bırakılması usul ve yasaya aykırı olmuş, bozmayı gerektirmiştir.

Velayet Davası Nasıl Açılır?

Velayetin değiştirilmesi veya kaldırılması için izlenmesi gereken hukuki adımlar şunlardır:

Dava Dilekçesi Hazırlama: Mahkemeye sunulacak dilekçede, velayet değişikliği veya kaldırılmasını gerektiren sebepler açıkça belirtilmelidir.
Delil Sunma: Mahkemeye çocuğun mevcut koşullarda zarar gördüğünü kanıtlayacak belgeler (sağlık raporları, şahit beyanları, okul karneleri vb.) sunulmalıdır.
Uzman Raporları: Mahkeme tarafından atanan uzmanlar, çocuğun refahını belirlemek için inceleme yapar.
Mahkeme Kararı: Tüm deliller değerlendirildikten sonra, mahkeme çocuğun çıkarlarına en uygun karara varır.

Sonuç ve Hukuki Destek

Velayetin değiştirilmesi ve kaldırılması ciddi hukuki süreçler gerektiren konulardır. Mahkeme, çocuğun üstün yararını esas alarak karar verir.

Eğer siz de Gaziantep veya diğer illerde velayet konusunda hukuki destek almak istiyorsanız, benimle iletişime geçebilirsiniz. Uzman hukuki danışmanlıkla, en doğru adımları atmanıza yardımcı olabilirim.